اختلال شخصیت خودشیفته، علل و درمان آن

نام اختلال شخصیت خودشیفته یا نارسیستیک، ازیک افسانه یونانی گرفته شده است. طبق افسانه، جوانی به نام نارسیوس تصویر خود را در آب می‌ بیند و عاشق آن می‌ شود. فرد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته هم مانند نارسیوس از خودش تصویری ایده آل و غیر واقعی ساخته است و عاشق آن است. شاید متعجب شوید که این می‌ تواند ناشی از فقدان اعتماد به نفس و احساس نا امنی عمیقی باشد که حتی خود فرد هم از آن بی‌ اطلاع است.
اختلال شخصیت خودشیفته یکی از انواع مختلف اختلالات شخصیت است. نوعی اختلال روانی که در آن فرد دارای حس خود بزرگ بینی است. توجه و تحسین بیش از حد نسبت به خود دارد. همدلی‌ اشبا دیگران ضعیف است و دارای روابط آشفته‌ ای است. این افراد دارای اعتماد به نفس کاذبی هستند که در زیر نقاب اعتماد به نفس بالا، عزت نفسی شکننده نهفته است که در برابر کوچکترین انتقادی آسیب پذیر هستند.
این افراد همیشه خواهان تعریف و تمجید دیگران از خود هستند و اگر از آن ها تعریف و تمجید نشود، ناراحت و ناراضی می‌ شوند. دیگران شاید آن ها را افرادی مغرور و لوس بدانند و احساس خوبی از بودن در کنارشان نداشته باشند.
اختلال شخصیت خود شیفته باعث ایجاد مشکلات در بسیاری از زمینه‌ های زندگی از جمله، روابط، کار، زندگی شخصی می‌ شود. اگر به این افراد توجه نشود یا مورد لطف و تحسین قرار نگیرند، تبدیل به افراد غیر قابل تحملی می‌ شوند که ممکن است رفتاری از آن ها سر بزند که باعث رنجش نزدیکان و دوستانشان شود.
این افراد معمولا مغرور و خود محور به نظر می‌ رسند. آن ها اعتقاد دارند که یک سر و گردن از دیگران بالاتر هستند. افراد دارای اختلال شخصیت خودشیفته به سختی می‌ توانند احساسات خود را مدیریت کنند. در برابر انتقاد به شدت واکنش نشان می‌ دهند. این افراد ممکن است رفتارهای تکانشی مانند رابطه جنسی پر خطر و قمار انجام دهند. شاید در ظاهر به نظر برسد که این افراد از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند ولی کاملا برعکس است. این افراد دارای عزت نفس بسیار شکننده‌ ای هستند. آن ها همیشه می‌ خواهند که در راس هر کاری دیده شوند و برتر از دیگران باشند.
اختلال شخصیت خودشیفته معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر میشود. شدت علائم در اختلال شخصیت خود شیفته از فردی به فرد دیگر می‌ تواند متفاوت باشد.
افراد مبتلا به این اختلال می‌ توانند ویژگی‌ های زیر را داشته باشند:
-اهمیت دادن به خود به صورت اغراق آمیز
-خود را مستحق تحسین مداوم و بیش از حد دانستن
-رویای داشتن موفقیت، قدرت، درخشش، زیبایی و همسر ایده آل
-به دیده تحقیر نگریستن به افراد رده پایین اجتماعی
-توقع پذیرفته شدن بی‌ چون و چرای انتظاراتشان
-استفاده کردن از دیگران به عنوان وسیله برای رسیدن به مقاصد خود
-بی اهمیت و کوچک شمردن نیازها و احساسات دیگران
-حسادت به دیگران و اعتقاد به اینکه دیگران به آنها حسادت می‌ کنند
-داشتن رفتاری متکبرانه توام با خودستایی و ادعا
-نسبت به انتقاد بسیار حساس و  زودرنج بودن
-بی تاب و عصبی شدن، در صورت طولانی شدن درمان
-با وجود داشتن مشکلات بین فردی فراوان بسیار بی‌ تفاوت و خونسرد هستند
-واکنش همراه با عصبانیت و پرخاشگری تا خود را برتر و فرد مقابل را حقیر جلوه دهند
-مشکل در تنظیم احساسات و رفتار
-مشکل در مواجهه با استرس و پذیرش تغییرات
-داشتن احساسات نهفته مانند ناامنی، شرم، آسیب پذیری و حس حقارت
-اغراق در صمیمیت با دیگران به ویژه افراد ثروتمند و خاص
-بزرگنمایی دستاورد‌ های خود و کوچک شمردن دستاوردهای دیگران
-عدم توانایی یا عدم تمایل به شناسایی احساسات یا نیازهای دیگران
-شاخ و برگ دادن به مشکلات خود و عدم علاقه به شنیدن مشکلات دیگران.

علل اختلال شخصیت خودشیفته:

بر اساس تحقیقات انجام شده، ژنتیک می‌ تواند نقش زیادی در ایجاد این اختلال داشته باشد
عوامل محیطی نیز می‌ توانند تاثیر زیادی در شکل گیری این اختلال داشته باشند. مانند:
-مورد سوء استفاده یا بی‌ توجهی قرار گرفتن در دوران کودکی
-اهمیت بیش از حد به کودک و نازپرورده بار آوردن او
-انتظارات غیر واقعی والدین
-تاثیرات فرهنگی

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته:

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته چالش برانگیز است. چرا؟
چون می‌ تواند با انواع دیگر اختلالات شخصیت همپوشانی داشته باشد. ممکن است فرد همزمان به اختلال شخصیت خودشیفته و اختلال دیگری نیز مبتلا باشد.
ممکن است فردی که به اختلال شخصیت خود شیفته مبتلا است، قادر به تشخیص این موضوع نباشد که مشکلات زندگی‌ اشناشی از رفتار خود اوست و در عوض به سرزنش دیگران بپردازد.
ممکن است فرد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته نسبت به انتقاد و یا ضعف های خود، بسیار حساس باشد. این امر باعث می‌ شود که دیگران نتوانند در مورد رفتار او و اینکه این رفتار تا چه اندازه می‌ تواند آسیب زننده باشد با او صحبت کنند.

برای تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته حداقل پنج مورد از معیارهای زیر ضروری است:
-تمایل به بزرگ نمایی
-اشتغال ذهنی بی‌ حد و حصر در مورد قدرت، استعداد، زیبایی یا عشق ایده آل
-اعتقاد به منحصر به فرد بودن خود
-نیاز به تحسین بیش از حد
-توقعات و انتظارات نابجا در پیشرفت و ادامه درمان
-سوء استفاده از دیگران برای رسیدن به اهدافشان
-عدم همدلی و تمایل به درک احساسات و نیازهای دیگران
-حسادت به دیگران و در عین حال اعتقاد به اینکه دیگران به آنها حسادت می‌ کنند
-داشتن رفتارهای متکبرانه.

درمان اختلال شخصیت خودشیفته:

روان درمانی ورعایت موارد زیر طی درمان:

-از الکل، مواد مخدر و سایر موادی که باعث رفتارهای منفی می‌ شوند خودداری کنید
-حداقل سه بار در هفته ورزش کنید تا به تقویت روحیه کمک کند
-برای کاهش استرس و اضطراب به روش‌ های آرام سازی مانند یوگا و مدیتیشن بپردازید
-  آنچه را که نمی‌ توانید بدست بیاورید، بپذیرید
-بهبودی اختلال شخصیت خودشیفته زمان می‌ برد. با در نظر گرفتن هدفتان از بهبودی و یادآوری آن به خود، سعی کنید انگیزه خود را حفظ نمایید.
شما می‌ توانید برای ترمیم روابط آسیب دیده تلاش کنید تا شاید از زندگی خود رضایت بیشتری کسب کنید.
اختلال شخصیت خودشیفته در مردان بیشتر از زنان مشاهده می‌ شود. این اختلال اغلب در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌ شود. به خاطر داشته باشید که شاید بعضی از کودکان دارای صفت خودشیفتگی باشند ولی این به معنی داشتن اختلال شخصیت خودشیفته نمی‌ باشد.
برخی از محققان تصور می‌ کنند که در کودکان آسیب پذیر از نظر بیولوژیکی و نیز  سبک‌ های فرزندی پروری که در آن بیش از حد از کودک مراقبت و حمایت می‌ شود یا آنکه به کودک اهمیتی داده نمی‌ شود، امکان بروز این اختلال بیشتر است.

برای کسانی که با افراد مبتلا به اختلال شخصیت خود شیفته در ارتباط هستند، نکات زیر میتواند کمک کننده باشد:

-حمایت دوستان و اعضای خانواده را برای شخص فراهم نمایید
-هنگام صحبت با فرد دارای اختلال شخصیت خودشیفته، آرامش خود را حفظ کنید
-شخص را به گروه‌ های حمایتی که شامل سایر افراد دارای این اختلال هستند متصل کنید

  به یاد داشته باشید که اگر فرد مبتلا به این اختلال متوجه رفتارهای مشکل ساز خود نشود، انگیزه کمتری برای گرفتن کمک خواهد داشت.

 

منبع:

خلعتبری، جواد. (1395).مباحث اساسی در آسیب شناسی روانی (روانشناسی مرضی).تهران:ساد